Ардчилсан чөлөөт нийгмийн гол амин судас, чиг баримжаа нь хүн үг хэлэх, үзэл бодлоо илэрхийлэх, хэвлэн нийтлэх эрхээр илэрхийлэгддэг. Энэ бол ардчиллын баталгаа, оршин тогтнохуйн үндсэн дархлаа нь юм. Монгол Улс Үндсэн хуульдаа ч энэ тухай тодорхой зааж өгсөн байдаг. Тодруулбал, Үндсэн хуулийн 16 дугаар зүйлд “Итгэл үнэмшилтэй байх, үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх, үг хэлэх, хэвлэн нийтлэх, тайван жагсаал цуглаан хийх эрх чөлөөтэй” гэж бий.
Мөн Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглалын 19 дүгээр зүйлд “Хүн бүр өөрийн үзэл бодолтой байх, түүнийгээ чөлөөтэй илэрхийлэх эрхтэй. Энэхүү эрхэд үзэл бодлоо ямар ч хорио саадгүй баримтлах эрх чөлөө, үзэл санаа, мэдээллийг, улсын хилийн заагаар үл хязгаарлан аливаа арга замаар эрж сурвалжлах, хүлээж, түгээн дэлгэрүүлэх эрх чөлөө багтана” хэмээн бүр чиг нарийн нягт заасан байна.
Монгол Улсын Үндсэн хуульд болоод дэлхий нийтээрээ даган мөрддөг Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглалд ийнхүү тодорхой зааж хуулиар хориглосон дархан эрхийг ямар ч нөхцөлд хааж боох ёсгүй. Тийм эрх дарх аль нэгэн албан тушаалтан, дарга сайд, төрийн удирдагч хэнбугайд ч байхгүй нь ойлгомжтой.
Тэгтэл өнгөрөгч оны арванхоёрдугаар сарын 25-нд ИИХ-аар баталсан Сонгуулийн тухай хуульд сонгуулийн сурталчилгааг санал авах өдрөөс 24 цагийн өмнө зогсооно гэж заасан байгаа. Хуулийнх нь заалтуудыг нарийвчилж авч үзье л дээ. Уг хуулийн 68 дугаар зүйлд “Энэ хуульд өөрөөр заагаагүй бол сонгуулийн сурталчилгааг санал авах өдрөөс арван найм хоногийн өмнө эхлүүлж санал авах өдрөөс нэг хоногийн өмнө дуусгана”, 68.6-д “Сонгуулийн сурталчилгааг санал авах өдрөөс 24 цагийн өмнө буюу санал авах өдрийн өмнөх өдрийн 00:00 цагаас өмнө зогсооно” гэжээ.
Хэрвээ уг хуулийг зөрчвөл нэр дэвшигч, нам, эвсэлд нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг хорин нэгээс хорин зургаа дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийн, сонгуулийн менежер, шадар туслагч, ухуулагчийг нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг зургаагаас найм дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийн, хэвлэл мэдээллийн байгууллагын үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрлийг шударга өрсөлдөөний асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын дүгнэлтийг үндэслэн тухайн зөвшөөрөл олгосон байгууллага зөрчил гарсан өдрөөс эхлэн зургаан сар хүртэл хугацаагаар түдгэлзүүлнэ гэсэн байх юм.
Ингэж шинээр дахин батлагдсан Сонгуулийн тухай хууль Монгол Улсын Үндсэн хуулийг зөрчиж, ардчиллын гол шугам, суурь баталгаа нь болсон үг хэлэх, үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх, хэвлэн нийтлэх эрхийг нь 24 цагийн туршид таслан зогсоож, хүний эрхэд бүдүүлгээр халдаж эхэлсэн. “Сонгуулийн сурталчилгааг санал авах өдрөөс 24 цагийн өмнө буюу санал авах өдрийн өмнөх өдрийн 00:00 цагаас өмнө зогсооно” гэдэг нь хэвлэн нийтлэх эрхийг 24 биш 48 цагаар зогсоосон, цаагуураа чөлөөт хэвлэлийг боомилсон харгис заалт юм. Өдөр тутмын сонины редакци өмнөх өдөр нь мэдээ материалаа бэлтгэн хэвлэх үйлдвэрт шилжүүлдэг. Ингээд сонины шинэ дугаар өглөөний ургах нартай хамт уншигчдын гарт оюуны талх болж очдог. Сонгуулийн өмнөх өдрийн дугаарт аль нэгэн нэр дэвшигчтэй холбоотой нийтлэл, сурвалжлага байтугай ганц үг, өгүүлбэр ч гарах учиргүй гээд хуулиараа тас хорьчихсон.
Тиймээс Сонгуулийн тухай хуулийг сонгуулийн ид сурталчилгаа, кампанит ажлын оргил үед 48 цагийн турш чөлөөт хэвлэлийн амыг барьж, чөдөр тушаа болж байна гэж үзэхээс өөр аргагүй. Хүн олон нийтийн өмнө үг хэлж, сонин хэвлэлийн хуудаснаа өөрийнхөө санаа бодлыг бичиж, тунхаглаж байж үзэл бодлоо илэрхийлсэн болно. Хэрвээ үг хэлэх болон хэвлэн нийтлэх эрхийг нь хуулиар хориглочихвол тухайн иргэнд үзэл бодлоо илэрхийлж болох цорын ганц зам үлдэнэ. Тэр нь өөрөө өөртэйгөө ярьж, санаа бодлоо хуваалцах явдал. Хүн өөрөө өөртэйгөө ярина гэдэг үзэл бодлоо илэрхийлэх арга яав ч биш.
Үргэлжлэлийг эндээс уншина уу