Спорт
・Нийтэлсэн:
Мэргэн охин
・
2019 04 сар 03
・ 3
Монголын чөлөөт бөхийн холбооны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга, Монгол Улсын Гавьяат дасгалжуулагч Буяндэлгэрийн Батбаяртай ярилцлаа.
-Эмэгтэй багийн дасгалжуулагч байх хэцүү юу? Хамгийн эхлээд энэ асуултыг танд тавихыг хүслээ?
-Би анх 2009 оны эхээр л Монголын чөлөөт бөхийн холбооны томилолтоор охидын багийн дасгалжуулагчаар очиж, бүтэн найман жил ажилласан. Хөдөлмөрийн баатар том С.Батцэцэг, О.Насанбурмаа, Э.Сумьяа, Б.Даваасүрэн, Д.Отгонцэцэг Б.Оюунсүрэн гээд манай 90 оныхон бүгд залуучуудын багийн шигшээгийн тамирчид байсан үе юм. Бид нэг нэгэнтэйгээ богино хугацаанд ойлголцож, нэлээн сайн зууралдацгаасан даа. Тэр үеэс л би охид гэдэг чинь биднийг бодвол их тэвчээртэй байдаг юм байна гэж бодох болсон. Цаанаасаа өгөгдөл нь тийм. Дээрээс нь маш үнэнч, дээд зэргийн сахилга баттай зан чанар нь нэмэгдэхээр амжилт гаргах магадлал нь өндөрсөөд ирдэг. Үүн дээр багш нар нь л зөв зүйтэй ажиллах юм бол амжилт үзүүлэх ойрхон гэдгийг ойлгосон. Охидын баг маань З.Дүвчин, Т.Сүхбаатар гээд хоёр туршлагатай сайн багштай байсан. Тэр үед 2012 оны олимпоос С.Батцэцэг маань хүрэл медаль авсан даа. Олимпод оролцох тамирчнаар С.Батцэцэгийг сонгох нь бидний хувьд маш түгшүүртэй сонголт байсан юм. Туркийн Станбулд болсон 2011 оны дэлхийн аваргын тэмцээнээс О.Насанбурмаа 63 кг-ийн жинд барилдаад хүрэл медаль зүүж, олимпийн эрх авсан юм. Манай чөлөөт бөхөд бусад төрлүүдээс ялгаатай дүрэм байдаг нь олимпийн эрхийг тухайн тамирчинд нь биш тухайн улсад нь өгдөг. Энэ бол улсын эрх. Хэнийг явуулах нь улсын шийдэх асуудал. Энэ эрхийг авсан хүн нь О.Насанбурмаа байдаг, яг олимпод явах болоход хоёр тамирчин байдаг. Тухайн жилд О.Насанбурмаа, С.Батцэцэг хоёр хоорондоо барилдсан барилдаануудын үр дүнг харахаар С.Батцэцэг нь илүү олон ялсан байгаад байдаг. Тэгээд багш нарын хувьд хамгийн хүнд байдалд орсон. Тэгэхэд багш нар шийдвэр гаргадаггүй, Холбооны Удирдах зөвлөл шийдвэр гаргадаг байсан. Тэгээд Удирдах зөвлөлийн гишүүд бэлтгэлийн үеэр очиж танилцан шийдвэр гаргахдаа С.Батцэцэгийг сонгосон юм. Тухайн үед О.Насанбурмаа олимпийн эрхийг авсан байдаг, тэгээд явж чадахгүй болно гэдэг тамирчинд хэцүү л зүйл байсан. Тэр тамирчныхаа сэтгэл санааг засах, нөгөө талдаа олимпод явах тамирчнаа бэлтгэх гээд хэн хэнийх нь төлөө ажиллах хэрэгтэй болсон. Тэмцээнд явах эрх авсан ч гэлээ тамирчны хувьд адилхан эмэгтэй хүн, адилхан тамирчны хувьд хүндхэн байсан. Хэрвээ би О.Насанбурмаагийн оронд байсан бол яах вэ гэж бодож байгаа. Тэгээд олимпод хоёр тамирчнаа хоёуланг нь аваад явсан ч барилдахдаа С.Батцэцэг гарсан. Эмэгтэйчүүдийн чөлөөт бөхийн түүхэнд Монголын анхны олимпийн медаль байсан. Тэнд манай хоёрын тэврэлдсэн гоё зураг байдаг юм.
-Та найман жил эмэгтэй багийн дасгалжуулагчаар ажилласан гэхээр олимпийн хоёр цикльд дамнан ажилласан юм байна. Эхний дөрвөн жилийн хөдөлмөр нь олимпийн медальтан төрүүлсэн багшийг үргэлжлүүлээд ажиллуулах зөв сонголт байсан байх аа?
-Лондонгийн олимпийн дараа дасгалжуулагчийн сонгон шалгаруулалт гээд нэг инээдтэй зүйл болдог юм аа. Тэр үед одоогийн энэ Биеийн тамир, спортын газар чинь Спортын бэлтгэлийн төв гээд статус нь жижгэрчихсэн байсан юм. Шигшээ багийн дасгалжуулагчийн сонгон шалгаруулалт гээд өмнөх цикльд нь ажилласан А.Цэдэнсодном багш, эмэгтэй багийн З.Дүвчин, Т.Сүхбаатар багш, залуучуудын шигшээ багийн дасгалжуулагч нь би гээд дөрвөн багш байсан дээр ахиад есөн хүн нэмэгдээд тэр дунд сонгон шалгаруулалт боллоо. Тэгэхэд л тэндээс сонгон шалгаруулалтыг будилуулдаг юм байна даа гэдгийг мэдсэн. Багш нарыг сонгохдоо хүртэл ингэхдээ яах вэ дээ гэмээр. Тэр үед ний нуугүй манай тамирчдын хувьд ёстой Дүвчин, Т.Сүхбаатар багш бид гурваас өөр хүнийг хүлээж авахад хэцүү сэтгэлзүй бүрэлдсэн байсан. Т.Сүхбаатар багш гэхэд бүр 1998 оноос, З.Дүвчин багш 2004 оноос хойш эмэгтэй багийн тамирчидтай ажиллачихсан байсан. Тухайн үед шавь нар нь ч өндөр амжилттай, С.Батцэцэг олимпоос медаль авчихсан, дэлхийн аварга болчихсон. Т.Сүхбаатар багшийн шавь О.Насанбурмаа дэлхийн аваргаас медаль авчихсан байв. Би залуучууд дээр охидтойгоо нэлээн сайн гар нийлчихсэн. Залуучуудын дэлхийн аваргаас түүхэндээ анх удаа дөрвөн медаль авчихсан тийм үед сонгон шалгаруулалт болж таарлаа. Бид дэлхийн аваргын тэмцээн оролцох болгондоо л медаль аваад яваад байлаа. Сонгон шалгаруулалт хийсэн хийгээгүй бид нэг нэгнээ бөхийн ур чадвараас гадна бусад ур чадвараар хэн нь хэн бэ гэдгээ мэдэх юм даа. Зүгээр нэг төрийн өмчит компанийн тендерт орж байгаа хүмүүс биш байхгүй юу. Бүгд нэг дор өссөн, хамт барилдсан, дээр доор ах зах, насны л ялгаа байхаас биш нэгнээ мэднэ шүү дээ. Тэгээд сонгон шалгаруулалтад ороод спортын анагаах ухааны анхан шатны мэдэгдэхүүн, Сургалт дасгалжуулалтын онол арга зүй, компьютер, гадаад хэлний мэдлэг гээд дөрвөн чиглэлээр шалгалт өгдөг юм. Тэгээд дүн гардаг юм аа. Тэгсэн чинь өмнөх цикльд ажилласан А.Цэдэнсодном ахлах, Т.Сүхбаатар багш бид гурав хамгийн сүүлийн 13, 12, 11 дүгээр байранд ордог юм. Эхний зургаан хүн нь шигшээ багийн багш болох учиртай. Тэр үед Спортын бэлтгэлийн төв сонгон шалгаруулалтыг зохион байгуулж, шалгалтын комиссыг томилон ажиллуулсан. Спорт бэлтгэлийн төвийн дарга нь манай чөлөөтийн Б.Наранбаатар гэж залуу байсан юм. Ардын багш А.Басхүү шигшээ багийн ерөнхий дасгалжуулагч болчихсон бүтцийн хувьд ажиллаж байв. Олимпийн дараа байгуулагдсан шинэ байгууллага шигшээ багаа бүрдүүлж байгаа нь тэр. Олимпийн дараа ингээд яг сайхан хашаанд оруулах хүмүүсээ оруулаад оруулахгүйгээ гадна үлдээсэн.
-Тэгээд яаж буцаад багшаар очсон юм бэ?
-Тэр үед Чөлөөт бөхийн холбоо үүнийг зөвшөөрөөгүй. Холбоо зөвхөн санал оруулдаг, төрийн байгууллага нь комиссоо байгуулж, комиссийн бүрэлдэхүүн, хөндлөнгийн хяналтаа ч томилж, сонгон шалгаруулалтаа хийсэн. Тэгээд их будилаан болж, хэл ам дагуулж байж дахин багийг бүрдүүлсэн юм. Эрэгтэй багт Ц.Цогтбаяр багшийг тавьсан, Ц.Пүрэвбаатар гавьяатыг холбооноос Ц.Оюунгэрэл сайдад санал оруулж, эрэгтэй шигшээ багийн багшаар орон тоо нэмүүлж байж томилсон. Тэгээд намайг эмэгтэй багийн ахлах дасгалжуулагч болгож, манай А.Сүхбаатар багш дасгалжуулагч болсон. З.Дүвчин багш бас үлдсэнээр манай баг тэр үед буцаад бүрдэж байсан юм. Яг тэр жилийнхээ зун буюу 2013 онд Казаньд манай баг тэмцээнд очсон. Тэр үед би хараат бус хөндлөнгийн хяналт тавьж байсан Биеийн тамирын дээд сургуулийн багш Энэбиш багштай дасгалжуулагчийн танилцаж, сонгон шалгаруулалтын тухай сонссон юм. Би асууж сураглаагүй л дээ. Нэг удаа хамт хоол идээд сууж байсан чинь хэлж байна. Намайг тосгонд очсоноос хойш олон хоног хамт байгаад нэгнээ ажиглаж байгаа юм чинь. Тэгээд надад хэлэхдээ яагаад энэ хүнийг шигшээ багийн сонгон шалгаруулалтад тэнцүүлж болохгүй шүү гээд захиад байсныг ойлгохгүй байна. Тэр үед чамайг би сайн мэдэхгүй байсан. Одоо ингээд харах тусам яагаад энэ хүнийг ингээд байсан юм бол гээд гайхаж байна гэж. Би тэр үед багшид хэлж байсан юм аа. Багш минь яахав дээ, хүмүүс дургүй хүнээ доош нь дарж, дагаж харайдаг, таалагдсан хүмүүсээ дээш нь гаргадаг болсон шүү дээ. Фракциараа хүмүүсээ бүрдүүлэх гээд тэр нь бүтэлгүйтсэн юм аа. Биднийг арай ч дэндүү дорд үзсэн юм гэсэн. Тэгээд багш “Танай баг үнэхээр гоё бүрдсэн. Тамирчдын эв нэгдэл, багш нарын эв нэгдэл үнэхээр гайхалтай сайхан баг бүрдсэн шүү” гэж. Ингээд 2013 онд би ахлах болоод ахиад олимпийн дөрвөн жил Риогийн олимп дуустал ажилласан... Риод бид муу барилдсаан. Муу барилдсан.
-Яагаад өнөө сайн баг маань олимпод очоод муу болчихсон юм бэ. Бүгд л сайн мөртлөө бүгдээрээ нийлэхээрээ муу болчихно гэж баймгүй.
-Бид олимпоос олимпийн хоорондох тивийн болон дэлхийн аваргын тэмцээнд онц сайн барилдсан. Онц сайн байсан. 2013 оны Дэлхийн аваргын тэмцээнд манай долоон эмэгтэй тамирчин оролцсоноос таван медаль авч байсан. Монголын баг түүхэндээ анх удаа олимпийн төрлийн спортоос багийн дүнгээр дэлхийд хоёрдугаарт орж мөнгөн цом авч байсан. Японы баг дэлхийд тэргүүлдэг бол тус багаас ганцхан онооны зөрүүтэй буюу 48 ба 47 гэдэг дүнгээр бид хоёрдугаарт бичигдсэн. Ташкентэд 2014 онд болсон дэлхийн аваргаас нэг алт, нэг хүрэл медаль, Лас Вегаст 2015 онд болсон дэлхийн аваргаас манай С.Батцэцэг аварга болох таван барилдаанаа ердөө найман минутад дуусгаж байсан. Араас нь Д.Цэрэнчимэд маань мөнгөн медаль авсан. Сургуулиар ярих юм бол бид улирлын шалгалтуудаа онц сайн өгч явсан.
-Тэгвэл тэрэндээ ханаад тайвширчихсан байв уу?
-Тийм биш байх аа. Бид ер нь чамбай бэлтгэсэн. Биднийг 2015 оны гуравдугаар сараас дэндүү муухай хэл ам, хэрүүл тэмцэлд хэсэг бүлэг хүмүүсийн зохион байгуулалттайгаар оруулсан. Биднийг 2015 оноос эхлээд л эв нэгдэлгүй болгох, хагалган бутаргах, нэгийг нь нөгөөгөөр нь элдвээр хэлүүлэх ийм зүйлсийг зохион байгуулсан. Энэ нь ямар шалтгаантай гэхээр 2015 оны гуравдугаар сард Биеийн тамир, спортын хөгжлийн төв гэдэг байгууллага маань Засгийн газрын бүтцийн өөрчлөлтөөр Эрүүл мэнд, спортын яамны харьяанд шилжсэн. Бүтцийн өөрчлөлтөөс болоод төвийг удирдаж байсан хүмүүс өөрчлөгдсөн. Манай Ч.Наранбаатар даргаасаа буусан, А.Басхүү багш ерөнхий дасгалжуулагчаасаа буусан. Энэ хүртэл бидний хооронд чөлөөт бөхийнхны хооронд ямар ч нэг хэрүүл маргаан байгаагүй. Яагаад гэвэл тэр хоёр хүн урдаа ажилтай, хийх юмтай хүмүүс байсан. Тэр гуравдугаар сард эмэгтэй баг Санкт Петербургт болсон дэлхийн аваргад багийн дүнгээр гуравдугаар байр эзлээд ирэхэд удирдлагууд солигдчихсон шинэ дарга болох П.Бат-Эрдэнэ гэж залуу хүлээж авч байсан. Ингээд тавдугаар сард нь Катарын Дохад Азийн аваргын тэмцээнд явах болсон.
-Тэр тэмцээн маш их хэл ам дагуулсныг санаж байна. Багш нар дэвжээнд гарч барилддаг мөн биз дээ?
- Бидэнд Дэлхийн чөлөөт холбооны нэг журам байдаг юм. Тэмцээн болохоос хоёр сарын өмнө тоон мэдүүлгээ өгөх, нэг сарын өмнө нэрэн мэдүүлгээ өгдөг. Үүнийг нь бид мөрдөхгүй бол системээрээ нээж хаадаг учраас хүний үйл хөдлөлөөр биш систем нь цагаараа нээгдэж хаагддаг учраас их аюултай. Тэгээд бид эмэгтэй багийнхан мэдүүлгээ цаг нараараа өгчихсөн асуудалгүй байсан. Харин эрэгтэй баг маань хөдөө гадаа хол ойр бэлтгэл цугларалтад байж байгаад нэрэн мэдүүлгээ системээс хоцроосон. Нэг жинд нэг хүн орох ёстой. Урьдчилсан мэдүүлгүүд өгөхдөө нэг жинд 2-3 хүний нэр өгч болдог. Эцсийн мэдүүлэгт тэр дундаасаа нэгийг сонгож, сарын өмнө баталгаажуулдаг. Тэр явдал нь хоцорсон юм. Булангийн орнуудад визний журам нь их чанга. Монголын багаас нийт 33 хүн л хүлээж авна гэдэг тоог өгсөн. Эмэгтэй тамирчид, багш, эмч гээд энэ тооны талд нь манай баг, за нөгөө талд нь эрэгтэй багаас тэр тооны хүн явах ёстой болсон гэсэн үг. Хамгийн эхлээд эмэгтэй багийн мэдүүлэг хугацаандаа илгээгдсэн болохоор түрүүлээд визний урилга нь ирсэн л дээ. Эрэгтэй баг нэг жинд 2-3 хүн өгсөн байсан бол хүнд жин рүүгээ тоо нь хөөгдөөд цөөхөн хүн явах болсон. Холбооны ерөнхий нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан Баянмөнх багш Катарын талтай холбоо бариад л их хөөцөлдсөн. Тэгээд виз нь болчихлоо гээд бид нисээд очсон. Очтол нэвтрэх визийг шүүгээд үзтэл нэр код нь зөрсөн. Би тэр дунд орчуулга хийж байсан учир сайн мэдэж байна. Тамирчдыг визийн кодоор нь оруулахаар нэр нь зөрөөд, нэрийг нь хийхээр код нь өөрөөр гараад байна гээд Катар руу цааш дамжин нисэх онгоцонд суулгаагүй. Гурван тамирчин үлдэхээс өөр аргагүй болсон учир Б.Баяраа багштай дөрвүүлэнг нь Дубайд үлдээгээд бид цаашаа ниссэн.Тамирчдынхаа оронд багш нар нь барилдсан гэдэг чинь тэр. Азийн аваргын тэмцээнд тухайн жинд тамирчин оролцоогүй бол Дэлхийн аваргын тэмцээнд тэр жинд нь тамирчин оролцуулдаггүй. Тэгтэл 2015 он гэдэг чинь Дэлхийн аваргаас олимпийн эрх авах анхны тэмцээн байгаад байдаг. Ингээд тэр тэмцээнд 74кг, 97 кг, 125 кг-д тамчирчин хэрэгтэй болсон. Тэгээд би 125 кг-д, А.Цогтбаяр багш 97 кг-д, манай Д.Энхбаяр багш хөл шохойтой 74 кг-д барилдана гээд жингээ үзүүлсэн. Үндсэндээ жингээ үзүүлчихсэн байхад л тухайн жинд тамирчин оролцсоноор тооцогддог. Дэвжээнд гарахгүй байсан ч болно. Д.Энхбаяр багш маань дэвжээнд гараагүй. А.Цогтбаяр багш бид хоёр дэвжээнд гарч барилдаж үүргээ гүйцэтгэсэн дээ. Эргээд бодоход тэндээс бүх юм эхэлсэн.
-Виз будилж, тамирчид хил дээр үлдсэн асуудлыг хэлж байна уу?
-Тэгээд ямар ч байсан гурван тамирчныхоо оронд багш нар нь барилдаад дараагийн эрхээ авсан. Тэгэхдээ тэр гурван тамирчин маань амжилт үзүүлэх гэж явж байсан болохоос биш эрх авах гэж очиж байгаа хүүхдүүд биш байхгүй юу. Тэдний хувьд маш хүнд байсан. Энэ бол яах аргагүй чөлөөт бөхийн холбооны ажлын аппаратын алдаа. Гэхдээ үүнийг чөлөөт бөхийн холбооны үйл ажиллагаа, ерөнхийлөгч, Удирдах зөвлөлийн түвшинд муу ажиллалаа гэж үзэх үндэслэл бас биш. Тэр бол яг тухайн үед нарийн бичгийн ажлыг хийж байсан хүмүүсийн хариуцлагагүй, нөгөө талд нь цаг хугацаанд нь тамирчдынхаа нэр усыг өгөөгүй багш нарын аль алиных нь алдаа. Гэтэл үүнийг санаатай хийсэн, эрэгтэй багийн амжилтыг хаах гэж хийсэн ажил гэж дэвэргэсэн хүн нь Басхүү багш. Би үүнийг тэр үед нь мэдсэн. Гэхдээ санаандгүйгээр.
-Яагаад тэгнэ гэж. Өөрийг нь ажлаас чөлөөлсний тооцоог бодох шалтгаан байсан юм уу?
-Тэр үед А.Басхүү багш ажилгүй болсон байсан ч өмнө нь Чөлөөт бөхийн холбооны ерөнхий нарийн бичгийн даргын ажлыг 19 жил хийсэн хүн. Энэ байдлаар далимдуулж чөлөөт бөхийн холбооны үйл ажиллагааг эргүүлж авья, ажиллаж байгаа хүмүүсийг унагаая, олимпод эднийг амжилт гаргуулж болохгүй гэдэг ажлыг энэ хүн өөрөө хийсэн.
Үргэлжлэлийг эндээс уншина уу
Манай сайт танд таалагдаж байвал LIKE хийгээрэй. Танд баярлалаа.