Монголчууд бид шинэ он, хаврын тэргүүн сараа угтан Цагаан сарын баяраа тэмдэглэн угтдаг заншилтай билээ. Өнөө жилийн сар шинэ хоёрдугаар сарын 18-ны өдөр битүүрч, шинийн нэгэн 19-ны өдөр тохиож буй. Баярын өдөр дөхсөн энэ өдрүүдэд дэлгүүр, захаар хөл хөдөлгөөн ихтэй байна. Уламжлалт баяраа тэмдэглэх гэж өөрсдийнхөө хүрээнд иргэд бэлтгэлээ базаадаг. Хөдөлмөрлөж олсон хэдэн төгрөгөөрөө хуурамч, хугацаа нь дууссан бүтээгдэхүүн авах явдал мэр сэр гардаг. Тэгвэл ийм хэрэг гаргахгүй нь тулд Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газраас "Сар шинийн баяр" болох гэж байгаатай холбогдуулан аймаг, нийслэл, сум, дүүрэгт сүү, цагаан идээ зэрэг хүнсний бүтээгдэхүүн борлуулж байгаад хяналт тавьж, зөвлөмж өгч ажиллахыг Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газрын дарга Д.Батмөнх үүрэг болгосон юм. Уг үүргийн дагуу хяналт шалгалт хийгдэж байгаа бөгөөд иргэддээ сэрэмжлүүлж зарим шалгалтын үр дүнг танилцуулъя. 1. Чингэлтэй дүүрэгт үйл ажиллагаа явуулж байгаа худалдаа, үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхэлдэг аж ахуйн нэгж, иргэдийн үйл ажиллагаанд шалгалт хийжээ. Шалгалтаар дүүргийн хүнсний захууд, хүнсний худалдаа эрхэлдэг 33 аж ахуй нэгж, хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч 162 иргэн хамрагдсан бөгөөд хүнсний бүтээгдэхүүнийг шинжилгээний бичиггүй худалдаалах, хүнсний ногоо, өндөг, мах, сүү, цагаан идээг мал эмнэлэг, ариун цэврийн гарал үүслийн гэрчилгээгүй, жингийн баталгаажилтгүйгээр борлуулах зэрэг нийтлэг зөрчлүүд илэрлээ. Мөн цагаан будаа, элсэн чихэр, хадны чанамал, хүнсний ногоо, жимс, жимсгэнээс 8 дээж, цагаан идээ, мах махан бүтээгдэгдэхүүн, бууз баншны 23 дээж авч лабораторийн шинжилгээнд хамруулан, хүнсний худалдаа эрхэлдэг 23 аж ахуйн нэгж, иргэдэд болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх, илэрсэн зөрчлийг арилгуулах талаар зөвлөмж хүргүүлсэн байна. Уг Шалгалтаар хадгалах хадгалалтын хугацаа дууссан 2 нэрийн 16 ширхэг,9 хайрцаг, хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөө үзүүлж болзошгүй, шинжилгээ баталгаажилтгүй, улсын байцаагчийн дүгнэлтийг хуурамчаар үйлдсэн 4 ширхэг зөгийн бал, тусгай зөвшөөрөлгүй худалдаалсан 5 төрлийн, 37 ширхэг архи, 11 төрлийн 82 хайрцаг тамхийг хураан авчээ. 2. Булган аймгийн Булган сумын 3-р багт үйл ажиллагаа явуулдаг хүнсний дэлгүүрт худалдаалж байсан хаяг, шошгогүй, долоон кг-аар савлагдсан хатаасан жимснээс өт илэрчээ. Иймд тус дэлгүүрт худалдаалагдаж байсан нийт 56 кг хатаасан жимсийг хураасан байна. Мөн Бугат, Булган сумдын зарим дэлгүүрүүдэд худалдаалагдаж байсан хэрэглэх болон хадгалах хугацаа нь дууссан, чанар, аюулгүй байдлын шаардлага хангахгүй болсон 72 нэрийн 870 гаруй мянган төгрөгийн хүнсний бүтээгдэхүүнийг хураан, устгажээ.

-Еэвэн буюу саран боовны нууц ухаанаар Монголчуудыг сөхрөөсөн Хятадуудын ухаан өнөөдөр бэлэгдлийг минь бөхөөх гээд байна уу-

Монголчууд бидний эртнээс уламжлагдан ирсэн цагаан сарын баяр ойртох тусам хүмүүс сар шинэдээ бэлдэн завгүй болж байна. Хэдийгээр эдийн засаг тийм ч сайнгүзй байгаа ч уламжлал, мөн сайн цагийн түрүүч хэмээгдэх хаврын урийг угтан золгох гэсэн сэтгэлээр өнгөтэй өөдтэй бүхнээ энэ баяраар барьж өмсөж, эдэлдэг эртний уламжлалаа хадгалахаар тэмүүлсээр байгаа нь нууц биш. Гэтэл хот суурийн газрын цагаан сарын баярыи ширээнд тавигдах идээ будааны дийлэнх нь урд хөршөөс орж ирдэг болсон нь бас учиртай ч юм шиг. Басхүү энэ байдлыг бодож эртний уламжлал соёлоо хадгалсан баяраа хиймээр санагдах. Манай хэсэг зурхайчид саяхан нэгэн мэдэгдэл хийлээ. Их л сонирхолтой энэхүү мэдэгдлийн дагуу түүх соёлоо бага сага сонирхож үзсэн юм. 1990 он гарсаар зах зээлийн эдийн засаг цэцэглэн хөгжсөнтэйгээр холбоотой ч юм шиг. Хэн дуртай нь урд хөршөөс оруулж ирсэн чанартай, чанаргүй бараагаа ард иргэдэд шахах гэсэн улайрал, мөн ёс заншилаа уландаа мартсан /гишгэсэн/ өөрийн өвөгдийн түүхээ мартаж орхисон гашуун үнэн ажээ. Манайхан эртнээс "суурь еэвэн" гэж нэрлэдэг байсан еэвэн өнөөдөр манай идээний дээд хэсэгт байрлах болсон нь Монголын төрийг нэгэнтээ унагасан еэвэн сарын мөн чанар дахин сэргэх гээд байна уу даа гэсэн халаглал төрөх шиг. Монголын дарлалд олон арван жил амьдарсан Хятадууд дугуй еэвэнгийн нууц бичгээр дарсан түүх бидэнд байгаа. Еэвэн гэдэг үгийг монголчилбол "yue bing" (бин, гамбир) буюу "саран боов" гэсэн Хятад үг. Тиймээс ч Монголчууд суурь еэвэн хэмээн нэрийдэж тавгийн идээнийхээ доор хийж дээр нь бидний нэрлэж заншсан "ул боов"-оор даруулж 3-9 үе давхарлан өрж шинэ сараа угтдаг нь ч бас учиртай байсан ажээ. Учир нь энэхүү бэлэгдэл нь Хятадын Еэвэн сарын баяр хэмээх энэхүү бэлэгдлийн баярыг мартахгүй мөнхүү алдсан алдаагаа дахин давтахгүй гэсэн сэтгэлээр сар шинийн баяраараа хэрэглэдэг өвгөдийн бодлогоор ийн өрж хэрэглэдэг нь Хятадыг өлмий дороо байлгах гэсэн санаагаа илэрхийлдэг байсан гэнэ. Тиймдээ ч суурь еэвэн хэмээсэн хэмээн зурхайчид, түүхчид хэлж ярьсаар...

Гэтэл өнөөдрийн нийгэм үүх түүхээ мартсан иргэд хэт туйлшрах хэмээн нэгнээсээ уралдаж еэвэнгээр тавгаа дарж тавьдаг болсон нь уламжлал соёлоо эгээрсэн Хятадын арга ухаанд дарлагдсаар л байх уу. Өнөө биднийцээжээ дэлдэн монгол ухаан хэмээн ярих хэдий ч үнэндээ төр уламжлал, ёс заншилаа үр хойчдоо уламжлуулахгүйгээр яриад байх тийм ч утга учиртай зүйл биш болов уу.

ЧОЙ  /Эх сурвалж: www.bolod.mn/

-Өрхийн орлого нэмэгдэж, 9.3 мянган иргэн ажилгүй байна -

Үндэсний статистикийн хорооноос Монгол Улсын нийгэм, эдийн засгийн байдал энэ оны нэгдүгээр сарын байдлаар ямар байгаа талаар мэдээлэл хийлээ. Улсын хэмжээнд 2015 оны 1 дүгээр сард 6668 эх амаржиж, амьд төрсөн хүүхдийн тоо 6721 болж, өмнөх оны мөн үеийнхээс амаржсан эхийн тоо 221 буюу 3.4 хувиар, хүүхдийн тоо 234 буюу 3.6 хувиар өссөн байна. Харин нялхсын эндэгдэл 118 болж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 32 хүүхэд буюу 37.2 хувиар, 5 хүртэлх насандаа 141 хүүхэд энджээ. Хөдөлмөр эрхлэлтийн байгууллагад бүртгүүлсэн ажил хайгч иргэдийн тоо 49.6 мянга болсны 27.1 мянга нь эмэгтэйчүүд юм. Эдгээр бүртгэлтэй ажил хайгчдын 35.8 мянга нь ажилгүй иргэд болж өсчээ. Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн 19.6 мянга буюу 54.8 хувийг эмэгтэйчүүд эзэлж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 0.7 пунктээр өсчээ. Аймаг, нийслэлийн хөдөлмөр эрхлэлтийн байгууллагад 1 сард ажилгүй 8.1 мянган иргэн шинээр бүртгүүлж, бүртгэлтэй байсан 585 иргэн ажилд зуучлагдан орж, 9.3 мянган иргэн ажил идэвхтэй хайхгүй байгаа шалтгаанаар бүртгэлээс хасагдсан аж. Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн 1.0 хувийг магистр, доктор, 32.5 хувийг дипломын болон бакалаврын, 6.9 хувийг тусгай мэргэжлийн дунд, 7.1 хувийг техникийн болон мэргэжлийн, 6.9 хувийг суурь, 42.9 хувийг бүрэн дунд, 2.0 хувийг бага боловсролтой, 0.7 хувийг боловсролгүй иргэд эзэлж байна гэв. Улсын хэмжээнд бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн 22.8 мянга буюу насны залуучууд байна. Харин эдийн засгийн хувьд үйлдвэрлэлийн аргаар тооцсон ДНБ-ий хэмжээ өнгөрсөн оны урьдчилсан гүйцэтгэлээр оны үнээр 21,8 их наяд төгрөг, 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр 15,5 их наяд төгрөгт хүрч өмнөх оныхоос оны үнээр 14,3 хувь, зэрэгцүүлэх үнээр 7,8 хувиар өссөн байна. Улсын нэгдсэн төсвийн зарлага, эргэж төлөгдөх цэвэр зээлийн нийт хэмжээ 2015 оны нэгдүгээр сард 366,4 тэрбум төгрөг болж өмнөх оны мөн үеийнхээс 46,8 тэрбум буюу 11,3 хувиар буурахад хөрөнгийн зардал 4 тэрбум төг буюу 6,1 хувь, хүүгийн зардал 5,4 тэрбум төгрөг буюу 21,5 хувиар өссөн хэдий ч татаасын зардал 13,1 тэрбум буюу 8,3 хувиар буурсан нь голлон нөлөөлжээ.