Шинэчлэлийг үргэлжлүүлж болохгүй юм уу, АН-ынхаан

Улстөр ・Нийтэлсэн: Отгонхүү ・ 2015 03 сар 29

Үндсэн хуулийн цэц Хуульзүйн салбарын хүрээнд орж ирсэн Шүүх байгуулах тухай хуулийн төслийг Үндсэн хууль зөрчсөн гэж үзэн хэлэлцүүлэхгүй байх шийдвэр гаргажээ. Өөрөөр хэлбэл, Ерөнхийлөгчийн өргөн мэдүүлсэн Шүүх байгуулах тухай хуулиар цөөхөн хүн амтай газар жилдээ хэдхэн хэрэг шийдчихээд гурван сая хүртэлх төгрөгийн цалин авдаг шүүгч, түм буман хэрэг шийдэх гэж ачааллаа даахгүй ажлын бүтээмж алддаг шүүгчийн ялгамжийг арилгах, эрүү, иргэний шүүх нь хамтдаа байдаг, цаашлаад нийслэлд байдаг давж заалдах шатны шүүхээр хэргээ шийдүүлэхийн тулд хаа байсан Увс, Ховдоос ирдэг байдлыг арилгах эрхзүйн зохицуулалт бүрдэх байв.

Харамсалтай нь энэ бодлогыг зарим нэг хуучирсан үзэлтэй, хувийн өс хонзонгийн сэдлээр асуудалд ханддаг хүмүүс унагаж орхисон гэдгийг Хуульзүйн сайд асан Х.Тэмүүжин хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа онцолжээ. Тэрбээр “Үнэндээ зарим хүний хувийн бодол, зарим хүний аливаа шинэтгэлийг муухай болгож харагдуулах гэсэн өширхүү сэдэл, зарим хүний хоцрогдол гэсэн гурван зүйлээс болоод энэ дэвшилттэй бодлого Монгол Улсад уналаа. Харамсалтай л байна. Хэн бэ гэдэг нь тодорхой л байгаа шүү дээ. Асуудлыг Үндсэн хуулийн хөгжил, эрх зүйн дэвшлээрээ харах чадваргүй хоцрогдсон хүмүүс байна. Зарим хүн үүнийг Тэмүүжингийн бодлого гэж андуурсан юм билээ.

Уг нь энэ хууль Ерөнхийлөгчийн өргөн барьсан хууль шүү дээ. Гэтэл Тэмүүжин шүүхийг ингээд байгуулчихсан юм шиг PR хийгээд хувийн өширхөл, танил тал, нутаг нугаараа ярьж байгаад асуудлыг шийдчихлээ” хэмээн ярьсан юм. Зарим нэг хүнийг энд онцлох гэсэнгүй. Хамгийн чухал нь олон жилийн бугширмал идээ бээр нь мөддөө л арилахгүй болчихсон хуульзүйн салбарын шинэчлэгдэх замыг хаасан нь анхаарал татах асуудал болоод байгаа юм. Цахим ертөнцөд идэвхитэй жиргэдэг нэгэн “Ардчиллын анхны дарга Д.Дорлигжав хуульзүйн салбарыг ингэж самарна гэж төсөөлсөнгүй. Хайран албан тушаал.

Хайран шинэчлэл” хэмээн жиргэсэн байсан юм. Эндээс юу ойлгогдож байгааг уншигч та гадарлах биз. Хуульзүйн салбар эргээд хуучин хэвэндээ орох ажлыг шинэхэн сайд эхлүүлчихсэн гэдэг нь харагдах боллоо. Х.Тэмүүжин гэх хүний бодлого бус нийгмийн хүлээлт үүсгэсэн асуудал, хуульзүйн салбарт салхи орох цаг нь болсон гэдгийг олж харсангүй. Саяхан хэвлэл мэдээллээр Хуульзүйн сайд Д.Дорлигжав Х.Тэмүүжингийн зуурсан бантанг арилгаж албан тушаалаасаа хамаарч цол ахисан хурандаа нарыг эгүүлэн тушаал буурууллаа гэх мэдээлэл цацагдсан. Ямар ч эрхзүйн хүрээнд нэг салбарын сайд тушаал ахисных нь төлөө цол өгөх боломжгүй гэдгийг Дорлигоо сайд мэдмээрсэн. Хэрвээ Х.Тэмүүжин ингэж дур зоргоороо албан тушаал өгсөн бол Хуульзүйн сайдын ажлаасаа огцорч, УИХ-ын гишүүнээр ч үлдэж чадахгүй.

Цагдаагийн албаны тухай хуулийн 34, 35, 36 дугаар зүйлд цагдаагийн цол, албыг хэрхэн өөрчлөх тухай заачихсан учраас хэн нэг сайд дураараа албан тушаал ахиулаад цол өгчихдөг, түүнийг нь өөр нэг сайд буцаагаад авчихдаг үлгэр шиг амьдрал байхгүй нь тодорхой. Ялангуяа хуульзүйн салбарт. Төрийн залгамж чанар гэж улстөрчид маань их ярих дуртай. Энэ салбарын залгамж чанарыг алдагдуулахгүйгээр, хууль зүйн салбарт хэрэгтэй байгаа шинэчлэлийг хийгээд явна гэх амлалтыг гуравхан сарын өмнө Д.Дорлигжав сайд индэр дээрээс УИХ-ын гишүүдэд амлаж байсан. Гэтэл энэ салбарт хийгдсэн шинэчлэл ингэж үргэлжиллээ гэх мэдээлэл нэг ч удаа гарсангүй. Дандаа л Х.Тэмүүжингийн хийсэн алдааг ингэж өөрчиллөө, ийм бантанг нь арилгахын тулд өргөн барьсан хуулийг нь эгүүлэн татлаа гэх мэдээлэл цуварч байна.

Ц.Нямдоржийн, Х.Тэмүүжингийн үед байгаагүйгээр энэ салбар хаалттай болж байна. Өмнөх Засгийн газрын үед өргөн баригдсан Эдийн засгийн ил тод байдал, Өршөөлийн тухай хуулийг хэлэлцэхээс татгалзжээ. Гэмт хэргийн тухай хуулийг илүү боловсронгуй болгож Эрүүгийн гэмт хэргийн тухай, Зөрчлийн тухай хууль болгож УИХ-д өргөн бариад байсныг мөн л эгүүлэн татжээ. Энэ өнцгөөс харвал нээрээ ч зарим нэг хүний хувийн өс хонзон яваад байна уу хэмээн хардмаар. Гэмт хэргийн тухай хууль гэх ерөнхий хуулиас болж Монголын шорон ачааллаа даахаа больчихсон байгаа. 10 мянган төгрөг авсан ч 10 жилээр таслуулдаг, амийг нь хөнөөсөн ч 10 жилээр таслуулдаг байдал хэрээс хэтэрчихсэн. Ямартай л УИХ-ын гишүүд нь шорон хүмүүсээ багтаахаа болилоо, нэмж шорон барих хэрэгтэй байна гэж төсөв батлуулах гэж гүйх вэ.

Тиймээс зөрчил гаргасан нь мөнгөн торгуулиа төлөөд албадан хөдөлмөр хийж ялаа эдэлдэг, гэмт хэрэг өдүүлж, хүн хөнөөсөн нь Эрүүгийн хэргээр шийдүүлээд ялаа эдлээд явдаг тогтолцоо манайд ус агаар шиг хэрэгтэй байв. Нөгөө талаар эрхэм сайдын “өсөрхөл”-д хэвлэл мэдээллийн хэдэн зуун сэтгүүлчид өртөх болчихоод байна. Эрүүгийн хуулийн 110, 111 дүгээр заалт өнөөдөр чөлөөт сэтгүүлзүйн амыг барих ганц ногт болчихоод байгаа. Албан тушаалтай, эрх мэдэлтэй бүхэн энэ заалтаар дарамталж, сэтгүүлчээс мөнгө нэхдэг. Гурван сар баривчлахаас таван жил хүртэл сэтгүүлч дөрөвдэгч засаглалын үүргээ гүйцэтгэснийхээ төлөө цагдан хоригдох заалт. Албан тушаалтантай холбоотой жижигхэн шар мэдээ бичсэнийхээ төлөө Эрүүгийн хуулийн зүйл ангиар дуудагдаагүй сэтгүүлч бидэн дунд тун цөөхөн.