Нийгэм
・Нийтэлсэн:
Мэргэн охин
・
2015 10 сар 22
Монгол Улс тусгаар тогтносноосоо хойш Үндсэн хуулиа гурван удаа шинэчлэн батлахдаа тухай бүр илүү зүүний чиг баримжаатай болгон өөрчилж иржээ. Өөрөөр хэлбэл, нийгмийн халамжийг түлхүү оруулж өгсөөр ирсэн байна. Нийгмийн халамжид зарцуулагдах мөнгө нэмэгдэхийн хэрээр аж ахуйн нэгжээс авах татварын хувь хэмжээ нэмэгдэх нь гарцаагүй мэт санагдаж байж болох ч манай улсын хувьд татварын орчинг улам боловсронгуй, таатай нөхцөлтэй болгож ирсэн нь магтууштай юм. Гэвч зохицуулалт дутуу, бэрхшээлтэй асуудлууд байсаар байна.
Гэтэл өнөөдөр далд эдийн засаг хөгжсөн улсын тоонд оржээ. Олон улсын байгууллагуудын хийсэн судалгаанд манай улсын далд эдийн засгийг ДНБ-ий 30 хувьтай тэнцдэг гэж үзсэн нь бусад улс оронтой харьцуулахад өндөрт тооцогдож байгаа юм.
Далд эдийн засгийг ил гаргахын тулд татварын өршөөл үзүүлэх, татварын шатлалыг бууруулах зэрэг янз бүрийн арга хэрэглэсэн ч хангалттай үр дүн гаралгүй өдийг хүрлээ. Нууж хаасных нь дараа өршөөж хэлтрүүлэх нь нэг арга байж болох ч нууж хаах боломжийг үгүй хийх, шударга болгох нь далд эдийн засгийг ил гаргах, татварын орлого нэмэгдүүлэх хамгийн зөв гарц юм. Өнөөдөр Монгол Улсад татварын шударга тогтолцоо үйлчилж чадаж байна уу гэсэн асуултад “Үгүй” гэж хариулах хоёр шалтгаан байна.
Монгол Улсад орлогын албан татвар төлөгчөөр бүртгэлтэй 143805 аж ахуйн нэгж бий /2014 оны арванхоёрдугаар сарын 31-ний байдлаар/. Өнгөрсөн онд эдгээр аж ахуйн нэгжээс 25000 нь татвар төлж, 2.84 их наяд төгрөгийг төсөвт төвлөрүүлсэн байна. Гэвч энэ мөнгөний 90 гаруй хувийг ердөө 500 хүрэхгүй аж ахуйн нэгж бүрдүүлжээ. 2014 оны шилдэг татвар төлөгч тодруулах ёслолын ажиллагаан дээр албаны хүн “Топ 100” аж ахуйн нэгжийн төлсөн татвар гэхэд л 2.5 их наяд төгрөгтэй тэнцэж байна гэж мэдэгдсэн. Тэгэхээр, бусад бүх аж ахуйн нэгж нийлээд 384 сая төгрөг л татварт төлсөн болж таарах нь. Эндээс үзэхэд, эдийн засгийн төрөл бүрийн салбарт үйл ажиллагаа явуулдаг ч цалингаас өөр орлогогүй иргэдээс бага татвар төлдөг компаниуд хэтэрхий олон байдаг ажээ.
Үндэсний статистикийн хорооны судалгаанд энэ оны зургадугаар сарын байдлаар улсын хэмжээнд дундаж цалин 844 мянган төгрөг байна гэжээ. Цалин хөлс ба түүнтэй адилтгах орлогод ногдуулсан татвараар өнгөрсөн жил 442.4 тэрбум төгрөг төвлөрүүлсэн байхад аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвараар 621.4 тэрбум төгрөг хуримтлуулсан байна. Энэ бол маш хангалтгүй үзүүлэлт юм.
Орлогын албан татвар бүрдүүлэлт багасах үндсэн шалтгаануудын нэг нь энэ. Татвар шударга ногдохгүй байгаагийн баталгаа.
Орлого тодорхойлох боломжгүй гэх нь татвараас зугтах арга уу
Орлого тодорхойлох боломжгүй аж ахуй үйлчилгээнд ногдуулах татвар буюу зүгээр л “Патентын” гэж нэрлэдэг татвар бий. Аж ахуйн нэгж, иргэнтэй байгуулсан аливаа гэрээгээр зохицуулагдаагүй төрөл бүрийн ажил, үйлчилгээ хувиараа эрхлэгч Монгол Улсын иргэн, Монгол Улсын нутагт байнга болон түр оршин суугаа гадаадын иргэн энэ татварыг төлөх ёстой.
Хэмжээ нь Улаанбаатар хот, орон нутагт харилцан адилгүй. Улаанбаатар хотод гэр ахуйн зориулалттай техник хэрэгсэл засварлах үйлчилгээ эрхэлбэл 4500, алт мөнгөний дарх хийдэг бол 8-16 мянга, гэрэл зургийн үйлчилгээ явуулдаг бол 7000, видео, аудио бичлэг хуулж худалддаг бол 10 000 төгрөг гэх мэтээр тогтоож өгчээ.
Орон нутагт энэ хэмжээ 2-3 дахин багасна. Үсчин гоо сайхан, цайны газар буфет, билльярд, авто зогсоол зэрэг ажил үйлчилгээ ч мөн энэ хуулиар зохицуулагддаг юм. Орлого тодорхойлох боломжгүй ажил үйлчилгээ эрхлэгчдэд ногдуулах татвар нь дэндүү бага учраас худалдаа наймаа эрхлэгч иргэд хэдэн зуун саяар эргэлдэх хөрөнгөтэй болсон ч гэсэн хуулийн этгээд бололгүй, дээрх хуульд хамаарагдаж явахыг илүүд үздэг. Ихэнх нь огт төлдөггүй. Холбогдох байгууллагуудын хийсэн судалгаагаар, хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчдийн дөнгөж 40 хувь нь татвар төлдөг гэх юм билээ. Өөрөөр хэлбэл, үлдсэн 60 хувь нь далд эдийн засгийг хөгжүүлэхэд хувь нэмрээ оруулдаг гэсэн үг.
Үргэлжлэлийг эндээс уншина уу
Манай сайт танд таалагдаж байвал LIKE хийгээрэй. Танд баярлалаа.