Улстөр
・Нийтэлсэн:
Мэргэн охин
・
2016 02 сар 16
・ 3
CEO клубийн ерөнхийлөгч, “Хас”-ын Ч.Ганхуягийн ярилцлага "Өдрийн сонин"-ы нэгдүгээр сарын 28-ны өдрийн дугаарт хэвлэгдсэнийг вэб сайтдаа нийтэлж байна.
-Таны хувьд Швейцарийн Давос хотноо болсон дэлхийн эдийн засгийн чуулга уулзалтад очиж Дэлхийн залуу манлайлагчдын форумд ороод ирсэн. Энэ удаагийн дэлхийн эдийн засгийн чуулга уулзалт “Үйлдвэржилтийн дөрөв дэх хувьсгал” сэдвийн хүрээнд болсон гэж дуулсан?
-Миний хувьд албан ёсны чуулга уулзалтад оролцоогүй. Гэхдээ Дэлхийн залуу манлайлагчдын форумд оролцсон хүмүүстэй санал солилцсон. Мөн “Монголын үдэш” арга хэмжээнд оролцоод ирлээ. Давосын чуулга уулзалтыг үндэслэгч Клаус Шваб гуай “Аж үйлдвэрийн дөрөв дэх хувьсгал” ном гаргаснаа оролцогчдод танилцуулж, ерөнхийдөө энэ хүрээнд асуудлууд яригдсан.
Хүн төрөлхтөн цахилгаан хэрэглэж, уурын хөдөлгүүр зохион бүтээсэн цагаас хойш компьютер, гар утас гэх мэтчилэн технологийн хөгжил биднийг дахин нэг том өөрчлөлтийн зааг дээр авч ирлээ.
Дэлхийн хүн амын өсөлт, дэлхийн дулаарал, улс орнуудад болж буй эдийн засаг, нийгмийн хямрал, Дундад Азид болж буй мөргөлдөөн ярианы гол сэдэв болсон. Хүн төрөлхтөн ядуурал, өлсгөлөнгөөсөө салж чадаагүй, баян ядуугийн зааг дээр бүх зүйл автоматжиж байна. Тиймээс дөрөв дэх аж үйлдвэрийн хувьсгалын дүнд хүмүүс ажилгүй болох магадлалтай.
-Яагаад?
-Учир нь илүү бүтээмжтэй робот хүнийг орлоод явна. Хиймэл оюун ухаан бий болоод ирэхээр хүнийг бүрэн орлох боломжууд гараад ирчих тул нэг талаас роботууд бүх зүйлийг хийснээр нийгмийн дундаж анги байхгүй болно. Хүний хөдөлмөрийг роботууд хийгээд ирэхээр тэр хүмүүс ажилгүй болох сөрөг талтай. Хүмүүс оюуны хөдөлмөр хийж сайхан амьдрах боломж бий гэдгийг дэлхийн удирдагчид хэлж байна. Эдийн засгийн форумын сайн тал нь дэлхийн шилдэг удирдагчдыг нэг дор цуглуулдгаараа онцлогтой. Энэ жилийн онцлох хүн гэвэл Канадын залуу Ерөнхий сайд Жастин Трудо байлаа. Бусад нь бол яахав өнөө л ирдэг хүмүүс нь ирсэн.
-Та Дэлхийн залуу манлайлагчдын чуулганд оролцсон. Тэд ямар асуудлыг хөндөж байсан бэ. Дэлхийн эдийн засгийн чиг хандлагын тал дээр залуус ямар байр суурьтай байна?
-Дэлхий дээр болж буй бүхий л зүйлс маш их савлагаатай болчихлоо. Хятадад Шанхайн хөрөнгийн бирж савлахад л Нью-Йоркийн хөрөнгийн бирж арилжаагаа зогсоож байх жишээтэй. Хятадын удирдагч Си Жиньпиний авлигатай хийж буй тэмцэл нь ихээхэн хэмжээний мөнгө Хятадаас гаргахад хүргэлээ. Энэ нь өөрөө Хятадад эргэлдэж буй мөнгөнд нөлөөлж, нээлттэй эдийн засаг руу шилждэг байдлыг хааж эхэлсэн тул эдийн засгийн өсөлтийн хувь нь зургаа руу орж байна. Эдийн засгийн энэ үйл явц нь дэлхийн бусад аж үйлдвэржсэн орнуудад нөлөөлөл үзүүлж байгааг дэлхийн томоохон эдийн засагчид анхааралтай ажиглаж байна л даа. Мөн Хятадын геополитикийн асуудлыг хөндөж байсан. Тухайлбал, Хятад Африкийн зарим орнуудын өрийн асуудлыг шийдэж байгаа хэлбэрээс эхлээд Тайваньд гэхэд Хятадтай ойр дотно харилцаатай байхыг эсэргүүцдэг сөрөг хүчний намынх нь эмэгтэй ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон. Энэ нь геополитик, эдийн засгийн дараагийн алхмуудад нь сөргөөр нөлөөлж эхэллээ.
Манай орны хувьд хоёрхон хөрштэй болохоор тэднийгээ л сайн харах хэрэгтэй. Нэг талаасаа аюул заналхийлэл, нөгөө талаасаа бидэнд байнгын боломжийг гаргаж өгч байдаг. Харамсалтай нь бид боломжуудаа авах тал дээр дэндүү хойрго ханддаг.
-Хятадын эдийн засгийн нөлөөлөл нь бидэнд хэр хүчтэй доргилт өгөх вэ. Эдийн засгийн тал дээр манай улс Хятадаас хараат шахам байдаг шүү дээ?
-Монгол Улс 100 хувь Хятадын эдийн засгаас хамааралтай. Бид нефтийн бүтээгдэхүүнээс бусад зүйлийг бараг 100 хувь Хятадаас авдаг. Экспорт мөн 100 хувь Хятадтай хамааралтай. Манай гадаад валютын дотогшоо чиглэсэн урсгал Хятадаас орж ирдэг. Хятад хаалгаа хаахад Монгол Улс дампуурна гэсэн үг. Хятадын эдийн засаг саарахаар ямар аюул болдгийг нүүрс, зэсэн дээрээс харж болно. Монголчууд үүнийг ходоодоороо мэдэрч эхэлсэн.
-Монгол Улсын Ерөнхийлөгч “Уул уурхай, металлург: Бодлогын төлөв” уулзалтад оролцсон гэсэн. Үр дүн гарав уу?
-Уул уурхайн чиглэлээр Монгол Улстай бизнес хийж болно. Уул уурхайн түүхий эдийн баялагтай гээд итгэлийг сэргээх зүйл ярьдаг ч харамсалтай нь улс төрийн тогтвортой байдал, тогтвортой бодлого байхгүй байгаа нь Монголыг тоож ирэх хүнгүй болгосон. Дэлхийн улс орнууд хөрөнгө оруулагч олох гэж үйлээ үзэж байхад манайхыг гэх хүн харамсалтай нь алга. Бид өөрсдийн боломж, хөрөнгө оруулагчдын итгэлийг алдсан.
Азийн бар Тайланд гэхэд “Хүчтэй, хамтдаа” гээд өөрсдийгөө рекламдаж байна. Индонези, Австрали, Америк гээд дэлхийн бүх орнууд гадны хөрөнгө оруулалтын төлөө алалцаж байхад ганцхан манайх л түлхдэг. Үнэнийг хэлэхэд манайх шиг тэнэг улс алга.
-Одоо бид яах ёстой юм. Давосын чуулга уулзалтын үеэр манайд хөрөнгө оруулах сонирхолтой хүмүүс юу гэж байсан бэ?
Бид хөрөнгөө аваад ирье гэж байсан хүмүүсээ “амжилттайгаар” хөөгөөд явуулчихсан. Г.Уянга, С.Ганбаатар тэргүүтэй хоосон толгойтнууд “Засгийн газраа унагана” гээд явж байгаа аманд нь орчихлоо. Энэ хүмүүсээр хувь заяагаа шийдүүлж байна. Гэтэл бизнес эрхэлж, шударгаар хөдөлмөр эрхэлж байгаа хүмүүс Монголдоо байх уу эсвэл бүх зүйлээ хаяад дүрвээд явах уу гэдэг сонголтын өмнө ирчихлээ. Бусад орнуудад зэр зэвсгийн дайн болж байхад манайд популизмын дайн болж, популистуудад зодуулаад дууслаа.
-Дэлхийн эдийн засгийн чуулга уулзалт болж байх үеэр Засгийн газрыг огцруулах бичгийг өргөн барьсан. Монголд болж буй энэ жижиг улс төр тэнд мэдрэгдэж байсан уу?
-Хөрөнгө оруулагчид биднийг юм хийдэг Ерөнхий сайдтай болоод Засгийн газар нь ганц жил ч гэсэн тогтвортой ажиллах нь гэж харж байтал Засгийн газрыг огцруулах төсөл өргөн барьснаараа “Эд нар хэзээ ч бүтэхгүй юм байна” гэсэн ойлголтыг нь улам баталсан.
Монголд болж буй улс төрийн бүхий л процессыг гадныхан анхааралтай ажиглаж байдаг. Дэлхийн эдийн засгийн чуулга уулзалтын үеэр Ерөнхий сайдыг огцруулах төслийг өргөн барьсан нь хангалттай сөргөөр мэдрэгдсэн. Засгийн газар бонд босгох гээд гадны банкируудтай уулзаад явж байхад ийм зүйл болсноороо гацаачихлаа. Монголын нэг хүн 14 мянган ам.долларын өртэй боллоо гээд хачин хачин тоо гаргаж ирээд ярьж байна. Улс өртэй байгаа нь үнэн. Энэ өрийг ав гэж байгаа юм биш. Гэхдээ тооцоо судалгаа хийгээд оруулаад ирвэл хариуцлагатай зарцуулах ёстой. Өмнөх Чингис, Самурай бонд шиг хүмүүст тарааж дараа нь бие биенийгээ барьж шоронд хийдэг байдлаар зарцуулж хэрхэвч болохгүй.
Рио Тинтогийн өөртөө авсан зээлийг хүчээр бидний нуруун дээр авч ирж үүрүүлэх маягаар тайлбарлах хэрэггүй. Энэ бол Рио Тинтогийн л өр. Шангри Лаг барихад Керри групп, MCS зээл авсан бол тэдний л өр. Шангри Лагийнхаа өрийг тэд л төлөх болохоос бид төлөхгүй. Өрөө төлж чаддаггүй юмаа гэхэд цаад хүмүүс нь барьцаанд нь Шангри Лаг нь л авна. Шангри Лаг өрөнд авлаа гээд Монголоос өргөөд аваад явчихгүй. Шангри Ла Монголд ирсэн жуулчдад л үйлчилнэ. Уул уурхай үүнтэй яг адилхан. Нэг км-ийн доор байгаа газрыг баялаг гээд иргэдээ утаагаар амьсгалуулж, шавраар хооллуулж, баастай нь хутгаад сууж буй популист улстөрчдийг би үзэн ядаж байна.
-Баялаг гэдгийн үнэ цэнийг өнөөдрийг хүртэл манайхан ойлгохгүй байгаа юм биш үү?
-Салхины аясаар хийсч байдаг элс үнэ цэнгүй байдаг даа. Элсний карьераас элсийг нь авч цэвэрлээд барилга барьж буй компаниудад зарсны дараа тэр баялаг болдог. Уул уурхайн баялаг гэдэг чинь эзэндээ очиж, эргэлтэд орж мөнгө болсноор баялаг болдог юм. Түүнээс биш Монголын газар нутгийг зарж, барьцаанд тавин, зээл аваад бидний баялгийг худалдчихлаа гэж ярьдаг энэ хоосон ярианаас салах цаг болсон. Энэ бол бизнес. Ийм бизнесийг ойлгохгүй хүмүүс Монголыг худалдчихлаа гэж ярьж байгаа нь ямар ч сонголтгүй болгодог. Бид эдийн засгийн тусгаар тогтнол, эрх чөлөөгөө алдсанаар цаашдаа улс орны тусгаар тогтнолоо алдах хэмжээнд хүрч болзошгүй. Тиймээс жинхэнэ эх орноосоо урвагчид бол С.Ганбаатар, Г.Уянга тэргүүтнүүд. С.Ганбаатарыг дээрээ залсан ХҮН-ынханд юу хэлэх вэ дээ. Тэр намд нь байгаа миний найзууд бол өөдгүй, хоосон толгойтой, тэнэг новшнууд юмаа гэж “Өдрийн сонин”-оор дамжуулаад хэлчихье. С.Ганбаатарын улс төрийн рейтинг нь нэгдүгээрт яваа учраас энэ хүн гараад ирвэл би Тамгын газрын дарга болно гээд зүүдэлж яваа андуудаа хараад дургүй хүрч байна. Ганц удаа ч болтугай хүн ажиллуулж үзээгүй, насаараа худлаа ярьж явсан хүнийг өөрсдийнхөө дээр тавьчих юм.
-Дэлхийн эдийн засгийн форумын үеэр “Монголын үдэш” арга хэмжээ болж Монголыг сурталчилсан. Гадныхан хэр сонирхож байсан бэ?
-Давосын чуулга уулзалтын үеэр “Монголын үдэш” арга хэмжээ болдог. Тэнд Ерөнхийлөгч оролцдог. Манайхан Төрийн тэргүүнээ янз бүрээр муу хэлдэг. Ерөнхийлөгчийн зүгээс гадны орнуудад Монгол Улсыг сурталчлах арга хэмжээг тууштай зохион байгуулж ирсэн, тууштай чанарыг нь би дэмжиж байгаа. Манайхан аливаа ажил эхлүүлчихээд удалгүй уйддаг бол Ерөнхийлөгч энэ тал дээр тууштай ажиллаж чаддаг. “Монголын үдэш” арга хэмжээг Худалдаа хөгжлийн банк сүүлийн гурван жил дангаараа спонсорлож хийлээ. Худалдаа хөгжлийн банкныхан Монголынхоо төлөө мөнгөө зарж, өндөр хэмжээний арга хэмжээг зохион байгуулж байгаад нь баярласнаа илэрхийлье. Эх орончид гэж ийм л байх ёстой. Монголынхоо нэрийг дэлхийн тэр том удирдагчдын өмнө өндөрт өргөж, өөрсдийгөө өрөвдүүлэхгүй харин ч эсрэгээрээ бусдаас илүү байж чаддагт баярлалаа. Миний таньдаг зарим хүн арга хэмжээний талаар муулж бичсэн байна лээ. Ингэж бичиж байгаа хүмүүст чин үнэнийг хэлэхэд би гомдсон. Энэ хүмүүсийг би найзын жагсаалтаас хасна. Надад өөдгүй, эх оронч бус найз нөхөд хэрэггүй.
-Таны зохион байгуулдаг Монголын эдийн засгийн форум “Монголын үдэш” арга хэмжээний эхлэл байсан гэдэг юм билээ?
-Монголын эдийн засгийн форумаас энэ арга хэмжээний эхлэлийг тавьж байсан. Уг арга хэмжээг улам цар хүрээтэй болгож, Монгол Улс бол гуйлгачин гэдэг имижээс салгаж дэлхийн хурдтай хөгжиж буй соёлт хүн төрөлхтний нэг мөн гэдгийг харуулсан арга хэмжээ болсон. “Монголын үдэш” арга хэмжээ чуулга уулзалтын хамгийн хүндтэй арга хэмжээнүүдийн нэг болж чадсан. Монголын бизнесийн байгууллагууд төртэйгөө хамтраад улам өргөжүүлээд явуулаасай гэж хүсдэг.
Үргэлжлэлийг эндээс уншина уу
Манай сайт танд таалагдаж байвал LIKE хийгээрэй. Танд баярлалаа.